TechOost-partner: Process Your Future

Of je nou in de voedingsmiddelenindustrie of de elektronicaproductie werkt, de producten zijn wel heel verschillend maar de processen lijken op elkaar. Dus hebben bedrijven uit uiteenlopende sectoren samen met MBO-onderwijsinstellingen hun krachten gebundeld in het Praktijkcentrum voor Procestechnologie Oost-Nederland. Onder een aansprekende naam, Process Your Future, proberen ze de jeugd te interesseren voor de procestechniek. Via TechOost komt er meer ruimte voor praktijkgericht onderzoek en haakt ook het HBO aan. “Zo kunnen we onderzoeksvaardigheden overbrengen op studenten en hun probleemoplossend vermogen vergroten.”

In TechOost hebben vijf pps’en de handen ineengeslagen om, samen met het onderwijs- en werkveld, een duurzame, technische arbeidsmarkt in Oost-Nederland te behouden. Samen investeren ze in kennisintensief en praktijkgericht opleiden, aansluitend bij het regionale thema Smart Industry en de grote uitdagingen van energietransitie en circulariteit. Het ecosysteem TechOost werkt in concrete projecten vraaggestuurd samen met het bedrijfsleven. Financiering komt uit het Nationaal Groeifonds via het programma ‘Opschaling van publiek-private samenwerkingen in het beroepsonderwijs’. Onder de naam Process Your Future, bedoeld om de jeugd aan te spreken, is het Praktijkcentrum voor Procestechnologie Oost-Nederland in Almelo een van de partners in TechOost.

Enthousiasmeren, interesseren en opleiden

Process Your Future is een samenwerkingsverband van onderwijsinstellingen en bedrijven in de procestechniek. Het doel is onderwijs, studenten en banen in de procestechniek met elkaar te verbinden door niet alleen kennis en ervaring te delen, maar ook faciliteiten, specialisten en middelen.

“We willen studenten zo goed mogelijk opleiden voor het werken in de procestechniek”, vertelt Roy Overbeek, manager van Process Your Future. Na een gevarieerde loopbaan in het onderwijs – zijn laatste functie was teammanager Mechatronica bij ROC van Twente – werd hem gevraagd een praktijkcentrum op te zetten. “We laten jongeren hier kennismaken met bedrijven in de sector, zodat ze ervaring opdoen en ontdekken welk vakgebied het beste bij hen past. Ook willen we ervaren arbeidskrachten omscholen tot procestechnicus. Samen met ROC van Twente, voor de grijze techniek, en AOC Zone.college, voor de levensmiddelentechnologie, zorgen we voor de invulling van lesmateriaal voor het onderwijs dat hier wordt gegeven.” Het begint echter al bij het basisonderwijs. “We geven hier voorlichting om kinderen te enthousiasmeren zodat ze breed geïnteresseerd raken in de techniek. In het voortgezet onderwijs proberen we ze dan via keuzedelen kennis te laten maken met procestechniek en levensmiddelentechnologie. Van daaruit hopen we ze binnen te halen bij MBO-opleidingen om te zorgen dat we onze leden weer kunnen bedienen met nieuwe medewerkers.”

Indrukwekkend praktijkcentrum

In korte tijd heeft Overbeek met zijn collega’s en zijn achterban uit onderwijs en bedrijfsleven een indrukwekkend praktijkcentrum uit de grond gestampt. Twee jaar geleden gingen ze van start, vorig jaar zomer was de officiële opening van het House of Skills, de naam van de fysieke locatie in Almelo. Dat is het gebouw waar eerst Texas Instruments was gevestigd en later Sensata Technologies, fabrikant van sensoren en regelaars. Bolletje is de naaste buurman. “We kwamen hier in een lege hal met witte muren en een grijze vloer, hebben die ons helemaal eigen gemaakt en gevuld met machines en installaties.” Die zijn afkomstig van diverse leden, waaronder een pasteurisatieketel van zuivelbedrijf Boermarke, een afvulmachine van saladeproducent Johma en opstellingen van technologiebedrijven Wouter Witzel en Zeton. “Wij ontwikkelen lesmateriaal voor onderwijs op die apparatuur en bedrijven kunnen er hier hun medewerkers op trainen. En in de Week van de Procestechniek laten we bedrijven er gastlessen op verzorgen.” Ook staat er een verpakkingsmachine van Omori in bruikleen en komen er binnenkort nog cobots en een sorteermachine van machinebouwer IMS bij. “Die gaan we samen met TechWise, partner in TechOost, inzetten.” Daarnaast zijn er allerlei spullen voor algemene techniekvoorlichting, zoals robots, 3D-printers en brillen voor virtual en augmented reality.

Overlap in processen

Inmiddels heeft Process Your Future een team van twaalf mensen en zo’n vijftig leden. Daaronder, naast de al genoemde bedrijven, bekende namen uit de food, zoals Aviko, Bolletje, FrieslandCampina en Grolsch, maar ook A1 Electronics, Dijkstra Plastics, afvalverwerker Twence, zoutproducent Nobian en ETC Nederland, producent van centrifuges voor uraniumverrijking. “Ja, dat gaat van zuivelaar tot printplatenbouwer. Ze werken elk met een heel ander medium, maar de handelingen die operators in hun processen moeten verrichten, vertonen veel overlap. Als je ze hier bij elkaar zet en met elkaar in gesprek laat gaan, zien ze dat ze inderdaad heel veel hetzelfde doen. Daardoor kunnen ze van elkaar leren en zit er in de opleiding van hun mensen ook die overlap. We hebben hier bouwers en gebruikers van machines bij elkaar. Operators kunnen de machinebouwer vertellen over het proces waar hij een machine voor moet bouwen. Omgekeerd kan de machinebouwer de operators leren over nieuwe technieken die beschikbaar komen.”

Trots

Desgevraagd zegt Overbeek trots te zijn dat Process Your Future met inzet van alle betrokkenen in een relatief korte tijd met succes van de grond is gekomen. “Zie de vele reacties van mensen die hier zijn geweest en zeggen dat ze nooit hebben geweten dat er zoveel mogelijkheden zijn in de procestechniek. Zie de meer dan 2.000 leerlingen die we elke maand op bezoek hebben. Zie ook Katapult, Platform Talent voor Technologie, dat ons noemt als voorbeeld van een pps met een praktijkcentrum dat heel goed uitpakt en regelmatig naar ons verwijst. Zie ook de delegaties van elders uit het land die het gewoon bewonderenswaardig vinden hoe we dit hier met onze eigen visie voor onze eigen regio hebben opgezet. We grijpen elke mogelijkheid aan die zich voordoet voor nieuwe activiteiten of nieuwe spullen en gaan ermee aan de slag. Dat betaalt zich uit.”

Pionieren als soort brancheorganisatie

Het is pionieren, wil Overbeek maar zeggen. Dat komt onder meer doordat er weinig vergelijkbare initiatieven zijn. “Daarom betrijken we ook zo’n groot verzorgingsgebied qua bedrijfsleven, van Achterhoek tot Drenthe tot de Stedendriehoek (Apeldoorn-Deventer-Zutphen, red). In Zuid-Limburg is een soortgelijk initiatief van het VISTA College, dat vooral is gericht op het chemische-industriecomplex Chemelot. Van hen hebben we een aantal demonstratiewagens met procesinstallaties gekregen. Die waren verouderd, maar je kunt er wel heel goed zien wat er gebeurt in de procesbesturing, terwijl dat tegenwoordig met die digitale systemen veel lastiger is. In Friesland zit dan weer veel levensmiddelentechnologie. Bij ons komen de procestechniek en de levensmiddelentechnologie samen en dat is best uniek. Wat het dan weer lastig maakt, is dat er voor de procestechniek geen brancheorganisatie is zoals bijvoorbeeld de metaal die wel kent, meerdere zelfs, zoals FME, Metaalunie en VMO (Verenigde Maakindustrie Oost, red.). Via hen is contact met de achterban makkelijk, maar wij moeten eigenlijk zelf die brancheorganisatie zijn en bedrijven bij elkaar zien te krijgen.”

Samenwerken binnen TechOost

TechOost is daarom meer dan welkom voor Process Your Future. Het biedt kansen om te leren van andere pps’en en samen te werken aan initiatieven voor de arbeidsmarkt. Naast het genoemde TechWise werkt Process Your Future ook veel samen met het CIVON (Centrum voor Innovatief Vakmanschap Oost-Nederland), dat in Ulft in de Achterhoek is gevestigd. Overbeek: “In bijna alle projecten die zij draaien, participeren wij en omgekeerd, bijvoorbeeld rond de doorlopende leerlijn techniek, vanaf basisonderwijs tot bij wijze van spreken het WO. Zij zijn daar leading in en wij volgen. Maar wij ontwikkelen ook lesstof die we met hen uitwisselen. We gaan nog niet met leerlingen bij elkaar op bezoek, want daarvoor is de reisafstand wat te groot. Maar zij hebben bijvoorbeeld een mooie opstelling staan voor de smart industry en daar zouden onze leerlingen best gebruik van kunnen maken. Maar als we straks ook afstudeertrajecten gaan verzorgen, zouden leerlingen die bij hen kunnen afronden. Dat zijn dingen die nog moeten groeien.”

Verbinding MBO-HBO

TechOost zorgt zo voor een verbreding van het netwerk en de scope van Process Your Future, aldus Overbeek. “Met het geld van TechOost kunnen we ook mensen vanuit het onderwijs vrijmaken om nieuwe lesprogramma’s te ontwikkelen, onderzoek te doen en innovaties te introduceren.” Daarom vindt hij het zo belangrijk dat hij via TechOost contact heeft met het HBO, met name hogeschool Saxion. Zij zitten al vanaf het begin bij ons, maar hier draaide het tot nu toe vooral om de MBO-instellingen. Via TechOost-partner TechForFuture kunnen we Saxion er nu beter bij betrekken. Dat is van belang om de jongeren die hier komen vanuit de praktijk door te trekken naar het HBO. Want bedrijven willen praktische mensen hebben die direct inzetbaar zijn, maar ook voldoende verstand hebben van waar ze mee bezig zijn. Daarin kunnen we elkaar binnen TechOost heel erg versterken.”

Onderzoek naar het MBO brengen

Overbeek spreekt als ambitie uit onderzoek en innovatie naar het MBO te brengen. “Wij willen onderzoeksvaardigheden overbrengen op onze MBO-studenten en hun probleemoplossend vermogen vergroten, maar ook innovaties onderzoeken en uitzetten. We zien dat de doorlopende leerlijnen ook hier steeds belangrijker worden, voor het behoud van de sector, want innovatie is nodig om te overleven. Daarom ben ik blij dat we nu onderzoeksprojecten kunnen organiseren waarin HBO en MBO samenwerken. Het eerste project dat onder de vlag van TechForFuture start, is ‘Water in het Oosten’. De meeste procesbedrijven gebruiken heel veel water. We gaan kijken hoe ze duurzaam kunnen omgaan met water, bijvoorbeeld door het te zuiveren en weer her te gebruiken. Voor ons is het een mooie kans om die kennis terug te brengen in het onderwijs.”

Oriëntatieprogramma voor zij-instromers

Een andere ambitie is nog meer cursorisch onderwijs te ontwikkelen voor de installaties in het praktijkcentrum. “Dat willen we uitzetten bij het bedrijfsleven en andere organisaties die daar belang bij hebben. We hebben bijvoorbeeld een traject gedaan met UWV en Werkplein Twente. Dat heette ‘Dichterbij dan je denkt’: mensen zoeken een baan en werkgevers zijn op zoek naar talent, maar ze weten elkaar niet altijd te vinden. Twintig UWV-cliënten hebben hier een oriëntatieprogramma gevolgd om te kijken of ze in de procestechniek wilden werken als ze van sector gingen switchen of geen baan hadden. Dat was een traject van vier tot zes dagdelen en uiteindelijk hebben zes mensen een werkcontract bij verschillende van onze leden gekregen. Van dat soort trajecten willen we er graag meer doen. Onze leden willen we daarom vragen waar we precies op moeten inzetten. Ja, hiermee mikken we op zij-instromers, uit alle doelgroepen die anders niet door onze sector worden benaderd.”

Uitbreiding

Voor het praktijkcentrum zelf staat ook nog een mooie upgrade op de rol, in de vorm van een cleanroom, meldt Overbeek. “We willen onze studenten gevoel geven voor schoon werken. In de food is dat belangrijk, maar steeds meer ook in de high-tech, zoals de halfgeleiderindustrie.” Het past daarom bij het streven van Process Your Future om een Semicon Learning Center in te richten. Dat is een onderdeel van de Twentse plannen voor invulling van het Beethoven-initiatief (Nationaal Versterkingsplan microchip-talent), dat is opgezet om gigant ASML voor ons land te behouden. Er vinden de komende tijd dus nog uitbreidingen plaats in het praktijkcentrum en het ledenaantal groeit gestaag. “Nieuwe leden komen vooral binnen op de HR-agenda. Ze hebben nieuwe werknemers nodig en weten dat we met z’n allen de kweekvijver moeten gaan vullen. Want anders krijgen we de visvijver niet gevuld waarin iedereen zit te hengelen. Dus moeten we de jeugd bereiken.”

Balans bewaken in de groei

Qua bezoekersaantallen is het plafond echter al bijna bereikt, zegt Overbeek tot slot. “In het basisonderwijs moeten ze veel meer met techniek doen. Wij kunnen het hier allemaal in de praktijk aanbieden en zij kunnen de theorie op school doen; die combinatie vinden ze hier, dus het wordt alleen maar drukker. Eigenlijk kunnen we niet veel meer groeien en moeten we goed de balans bewaken tussen voorlichting, onderwijs en onderzoek. We zoeken nog wel vrijwilligers die voorlichting kunnen geven en bij wijze van spreken kinderfeestjes organiseren om kinderen met techniek te vermaken. Dat kunnen gepensioneerde procesoperators zijn, maar ook anderen die geïnteresseerd zijn in techniek. Als je iets wil, en dat zeg ik tegen potentiële vrijwilligers maar ook tegen geïnteresseerde bedrijven, dan is hier is eigenlijk alles mogelijk. Als we iets willen maken, dan gebeurt het gewoon.”

(Foto’s: Arjan Reef)